بدنسازان ایرانی

مروری بر تعدادی از عوارض مصرف استروئیدها

علاوه بر عوارضی که با مصرف استروئید های آنابولیک و آندروژن در سیستم قلبی و عروقی و در ارگان های داخلی و حساس بدن رقم می خورد کسانی که از این دسته از داروها استفاده می کنند اعم از زن و مرد با عوارض فیزیکی متعددی نیز دست به گریبان می شوند که در این قسمت برخی از این عوارض را که در بین زنان و مردان مشترک بوده است را اجمالا بررسی می کنیم.

جوش های پوستی

داروهای استروئیدی که خاصیت آندروژنی قدرتمندی داشته باشند با تاثیر بر غدد چربی موسوم به sebaceous که در سراسر پوست بدن پراکنده هستند موجب تشدید فعالیت های این غدد می شوند و با تشدید فعالیت این غدد نیز ماده ای موسوم به sebum که از چربی و از ته مانده سلول های مرده تشکیل شده است در زیر پوست ترشح می شود و شما نیز این ترشحات را به صورت جوش های پوستی که گاه فرمی زننده و زشت دارند می بینید.
حتی در برخی موارد که افراد از داروهای آندروژنی در دزهای سنگین و در دوره های طولانی مدت استفاده می کنند با بزرگ شدن حجم غده های sebaceous رودر رو می شوند و طبیعتا جوش های حاصل شده در این شرایط نیز بسی درشت تر و آزار دهنده تر خواهند بود.

غده های sebaceous معمولا در نزدیکی فولیکول های مو بوده و در هر نقطه از بدن که امکان رویش مو وجود داشته باشد پراکنده هستند.

این مقاله در سایت بادی فول تهیه شده است.زمانی که این غده ها در اثر ورود حجم عظیمی از استروئیدهای آندروژن به بدن، حجیم شده و فعالیت خود را چندین برابر می کنند sebum ترشح شده از این غدد ممکن است وارد فولیکول های مو شده و تولید آکنه می کنند.

معمولا با جدی گرفتن بهداشت پوست و مو و با شستشوی مداوم و عمقی محل جوش های پوستی، sebum ترشح شده توسط غدد sebaceous نیز از محل فولیکول های مو خارج و پاک شده و جوش های پوستی و آکنه ها نیز تا حدودی بهبود می یابند ولی در برخی موارد که اوضاع وخیم بوده و بدن نیز استعداد خوبی در تولید جوش و آکنه داشته باشد ممکن است جوش های پوستی به صورت دمل های چرکی درآمده و فرد نیز نیاز به درمان های دارویی و تخصصی پیدا بکند.

در این قبیل موارد معمولا از پمادهایی همانند isotretinoin می شود. البته پمادهای موضعی آنتی آندروژن نیز برای این قبیل جوش ها و آکنه ها انتخاب خوبی خواهد بود. جوش های پوستی معمولا با  قطع دارو و با کاهش ترشح sebum به خودی خود از بین رفته و پاک می شوند ولی در برخی موارد که افراد اصرار به ادامه دوره داشته و یا بهداشت فردی را آنچنان که باید و شاید رعایت نمی کنند و در برخی موارد که افراد به طور ژنتیکی، مستعد این قبیل جوش های پوستی باشند ممکن است همین جوش های پوستی و آکنه ها عفونت کرده و تبدیل به زخم های باز گردند.

Alopecia Androgenetic

استروئیدهای آنابولیک و آندروژن ممکن است موجب ریزش مو مخصوصا در فرق سر گردند که این عارضه در اصطلاح پزشکی به Alopecia  Androgenetic معروف شده و به اختصار AGA نامیده می شود.

آندروژن هایی که وارد بدن می شود بر روی فولکیول های مو تاثیرات منفی می گذارند و موها نیز روز به روز ضعیف تر و شکننده تر می شوند تا جایی که موهای قسمت هایی از سر، به کل، ریخته و مناطقی از سر به اصطلاح دچار طاسی می شوند.

توجه داشته باشید که این بیماری منحصر و محدود به ورزشکاران خاطی نبوده و تقریبا در میان بیش از ۵۰ درصد از مردان بالای ۵۰ سالی که حتی یک بار در عمر خود از استروئیدهای آنابولیک و آندرژون استفاده نکرده اند نیز شایع و معمول بوده است.

همانگونه که از نام این عارضه برمی آید این بیماری ارتباط تنگاتنگی با آندروژن ها و صد البته با ژنتیک دارد. کسانی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به این بیماری و یا عارضه هستند و همچنین کسانی که از میزان بالای ترشح تستوسترون در بدن خود برخوردار هستند معمولا در قیاس با افراد عادی بیشتر به این عارضه و به این بیماری مبتلا می شوند.

اگر چه تقریبا تمامی استروئیدهای آنابولیک و آندروژن بسته به شدت اثرات آندروژنی که از خود بروز می دهند ممکن است به بروز و تشدید این عارضه کمک کنند ولی دانشمندان، اصلی ترین دلیل بروز و تشدید این بیماری را هورمون DHT دانسته اند.

مردان در قیاس با زنان، بیشتر به این عارضه مبتلا می شوند و معمولا برای برطرف کردن این عارضه و برای درمان این بیماری نیز از Minoxidil به صورت موضعی استفاده کرده و یا از داروی Finasteride که نوعی مهار کننده آنزیم Alpha Reductase-5 است به صورت خوراکی استفاده می کنند و زنانی که احیانا از این عارضه رنج می برند نیز از داروهای موضعی آنتی آندروژن و یا از هورمون های استروژن و پروژسترون بهره می گیرند و هدف در اغلب این درمان ها کاستن از اثرات آندروژن ها بر پوست و مخصوصا پوست فرق سر است.

در دنیای پرورش اندام حرفه ای، هستند افرادی که برای رسیدن به حجم عضلانی برتر، موها و حتی سلامت خود را پیشکش می کنند ولی در این میان، کسانی که نمی توانند از لذت داشتن موهای پر پشت صرف نظر کنند در دوره های استروئیدی خود معمولا از داروهایی که قدرت آندروژنی چندانی نداشته و در عوض قدرت آنابولیکی بالایی دارند بهره می گیرند.

این دسته از افراد در برخی موارد که از استرهای تستوسترون و از دیگر داروهای آندروژنی استفاده می کنند برای به حداقل رساندن میزان تبدیل تستوسترون به DHT و برای کاستن از اثرات منفی آندروژن ها بر فولیکول های مو، در خلال دوره های خود، از مهار کننده آنزیم Alpha Reductase-5 که Finasteride از بارزترین این داروهاست استفاده می کنند.
البته در این میان از تاثیر عاملی قدرتمند به اسم ژنتیک نیز نمی توان چشم پوشی کرد؛ چرا که این عامل در مورد ریزش موهای سر معمولا به عنوان تاثیر گذارترین عامل شناخته شده معرفی گردیده است.

توقف رشد قدی

استروئیدهای آنابولیک و آندروژن، مخصوصا زمانی که قبل از رسیدن به سن بلوغ مصرف شوند ممکن است به کند شدن و یا حتی به توقف کامل رشد قدی منجر شوند. این دسته از داروها اثراتی ۲ گانه و ضد و نقیض بر رشد قدی دارند.

اثرات آنابولیکی که این دسته از داروها دارند موجب احتباس انبوهی از کلسیم در بافت های استخوانی شده و در برخی موارد به رشد قدی بیشتر و بهتر منجر می شوند و در برخی موارد نیز وارد شدن این ترکیبات به بدن موجب بسته شدن زود رس صفحات رشد در استخوان های طولی شده و همین مسئله نیز به توقف رشد قدی منجر می گردد.

بسته به سنی که دارو در این سن مصرف می شود و بسته به نوع داروی مصرفی و همچنین بسته به دز و مدت زمان مصرف دارو، ممکن است صرف استروئیدهای آنابولیکی و آندروژن به افزایش رشد قدی کمک کرده و یا رشد قدی را کند نموده و یا حتی متوقف کند.

احتباس آب و املاح

استروئیدهای آنابولیک و آندروژن ممکن است به افزایش احتباس آب و سدیم در بدن نیز منجر شوند. آبی که در اثر مصرف این دسته از داروها در بدن انباشته می شود شامل آب درون بافتی و ایضا شامل آب میان بافتی می شود.

آبی که در درون سلول های عضلانی ذخیره و انباشته می شود در حقیقت، جزئی از بافت عضلانی محسوب می گردد و زمانی که با دستگاه های ویژه اقدام به اندازه گیری وزن خالص عضلانی می کنیم این آب نیز جزو وزن خشک عضلانی محاسبه می گردد اما آب میانی بافتی در بین سلول ها ذخیره شده و اصلی ترین دلیل پف کردن و گوشتالود شدن بدن می باشد که ایضا به عوارضی از قبیل افزایش فشار خون نیز ختم می گردد.

استروژن نیز یکی از هورمون هایی است که میزان ذخیره شدن آب و املاح در بدن اعم از بدن زنان و مردان را تنظیم و سازمان دهی می کند. میزان آبی که از کلیه ها باز جذب شده و وارد بدن می گردد و همچنین میزان آبی که به عنوان آب زاید از بدن، دفع می شود مستقیما تحت کنترل ترکیبی موسوم به AVP می باشد و میزان این ترکیب نیز ارتباط مستقیمی به سطح سرمی استروژن دارد به این معنی که با بالا رفتن سطح سرمی استروژن، چه در بدن مردان و چه در بدن زنان، میزان تولید و AVP نیز افزایش یافته و به تبع آن، میزان آبی که از کلیه ها باز جذب شده و در بدن ذخیره می شود نیز افزایش می یابد.

همچنین استروژن مستقیما و بدون دخالت واسطه یاد شده بر روی کلیه ها تاثیر گذاشته و این ارگان ها را تشویق و ترغیب به احتباس و باز جذب انبوهی از سدیم می کند. همانگونه که می دانید سدیم که از اصلی ترین الکترولیت های موجود در بدن محسوب می شود در محیط بیرون سلولی به فراوانی وجود داشته و در جهت حفظ بالانس اسموزی به بدن کمک می کند و افزایش میزان این الکترولیت در این محیط به افزایش احتباس آب میان بافتی ختم خواهد شد.

استروئیدهای آنابولیکی و آندروژن که قدرت استروژن زایی بالایی داشته باشند معمولا به دلیل اینکه به افزایش سریع وزن و حجم ختم می شوند برای دوره های حجم مناسب تر تشخیص داده می شوند و کسانی که از این دسته از داروها استفاده می کنند معمولا بدون توجه به اینکه سهم عمده ای از افزایش وزن حجم که با مصرف این دسته از داروها حادث می شود ناشی از احتباس آب و املاح در بدن می باشد از این افزایش وزن و حجم احساس رضایت می کنند و البته آبی که در بدن و مخصوصا در مفاصل احتباس می شود از یک درد مفاصل که از شایع ترین عوارض ورزش های قدرتی بوده است را تا حدود زیادی تقلیل داده و از سوی دیگر با روغنکاری مفاصل، احتمال بروز مصدومیت های ورزشی در جریان تمرینات سنگین و شدید را کاهش می دهد.

معمولا بیش از ۳۵ درصد از وزن و حجمی که در طول دوره های مصرف استروئیدهای استروژن زا حاصل می شود توده عضلانی واقعی نبوده و احتباس آب و املاح است که پس از قطع مصرف دارو از بین می رود.

اگرچه عموم بر این باور هستند که استروئیدهای ملایم همانند Anavar و Winstrol و دیگر استروئیدهایی که به استرون تبدیل نشده و یا میزان تبدیلشان به استروژن بسیار پایین است موجب احتباس آب و املاح در بدن نمی شود ولی این دسته از استروئیدهای آنابولیسم و آندروژن نیز تا حدودی به افزایش احتباس آب منجر می شوند؛ منتهی آبی که با مصرف این دسته از داروها در بدن انباشته می شود معمولا از نوع آب درون بافتی بوده و در قیاس با آب میان بافتی که پس از قطع دوره دفع شده و از بین می رود با ارزش تر و ماندگارتر است.

آب انباشته شده در اثر مصرف این دسته از داروها به دلیل اینکه درون سلول های عضلانی است اصلا به پف آلود و گوشتالود شدن بدن ختم نمی شود و از این رو کسانی که از بدن ختم نمی شود و از این رو کسانی که از داروها استفاده می کنند با افزایش چگالی و با افزایش کات نیز مواجه می شوند.

از میان استروئیدهای آنابولیک و آندروژن که کمترین احتباس آب میان بافتی را داشته و در دوره های کات مورد استفاده قرار می گیرد می توان به Fluoxymesterone، Methonolone،Nandrolone،Oxandrolone،olozStana و Trenbolone اشاره نمود.

البته لازم به توضیح است که با مصرف داروهایی که امروزه به نام آنتی استروژن شناخته می شوند تا حدود زیادی می توان از تبدیل شدن استروئیدهای استروژن زا به هورمون زنانه استروژن جلوگیری کرده و یا اثرات استروژن تولید شده در بدن را خنثی نموده و از احتباس آب و املاح که با مصرف این دسته از داروها رخ می دهد جلوگیری نمود.

از سوی دیگر، ورزشکارانی که در نزدیکی های روز رقابت قرار دارند با مصرف داروهای مدر، کلیه ها را وادار به دفع آب زاید می کنند اما به این مهم نیز باید اشاره بکنیم که این روش، یکی از خطرناک ترین روش های دفع آب زاید بوده است چرا که مشکلات ثانویه زیادی را برای ورزشکاران رقم زده است.

خوشبختانه احتباس آب و املاح در بدن که برخی از ورزشکاران از این عارضه حتی استقبال هم می کنند برخلاف برخی از عوارض جانبی استروئیدهای آنابولیکی و آندروژن که تا مدت ها پس از قطع مصرف دارو نیز ادامه یافته و یا حتی به تبعات منفی حادتر نیز می انجامد در کمتر از چند هفته پس از قطع مصرف دارو فروکش کرده و به حالت اولیه باز می گردد.